بمب افکن B-36 موسوم به Peacemaker ساخت شرکت کانویر، یک بمب افکن استراتژیک آمریکایی محسوب می شد که از 1949 تا 1959 در خدمت نیروی هوایی آمریکا بود. این بمب افکن یکی از ابرسلاحهای قرن بیستم محسوب می شود که در زمان خود از لحاظ سیاسی و نظامی دارای تاثیر مهم و قابل توجهی بود.
B-36 نخستین بمب افکن استراتژیک قاره پیما بود که به شکل عملیاتی مورد استفاده قرار گرفت و اولین هواپیمایی بود که قابلیت حمل سلاحهای گرما هسته ای را داشت، اما رکوردهای آن به همین جا ختم نمی شود. B-36 دارای بزرگترین موتورهای پیستونی هوایی بود و درهیچ هواپیمایی از چنین موتورهای غول پیکر پیستونی استفاده نشده است. بسیاری از صاحب نظران B-36 را در زمره بزرگ ترین هواپیماهای نظامی که تا به حال ساخته شده قرار می دهند. جالب است بدانید که این هواپیما با دهنه بالی بالغ بر 70 متر در بین کلیه هواپیماهای رزمی (یعنی به استثنای هواپیماهای ترابری نظامی) که تاکنون به دست بشر ساخته شده است، رکورددار است. این بمب افکن حتی نسبت به بسیاری از هواپیماهای غول پیکر ترابری بزرگتر است.
بی-36، یک غول به تمام معنا
داستان پیدایش B-36 به اوایل سال 1941 بر می گردد، زمانی که آمریکا هنوز وارد جنگ جهانی دوم نشده بود. در آن زمان سران آمریکا نگران این بودند که در صورت شکست انگلستان برابر آلمان نازی، استفاده از خاک انگلستان به عنوان پایگاهی برای هواپیماهای آمریکایی جهت حمله به آلمان میسر نخواهد بود و در صورت وقوع این اتفاق برای حمله مستقیم از آمریکا به آلمان آمادگی لازم وجود ندارد.
این نگرانی موجب شد تا فرماندهی هوایی آمریکا در 11 آوریل 1941 مشخصات زیر را برای یک بمب افکن فوق دوربرد تعیین نماید : حداکثر سرعت 720 کیلومتر بر ساعت، بیشینه ارتفاع پروازی 13700 متر، حداکثر برد در ارتفاع 7600 متری برابر 19300 کیلومتر.
واضح بود که تولید چنین هواپیمایی در کوتاه مدت سخت و دشوار است، به همین دلیل فرماندهی هوایی در 19 آگوست همان سال تغییراتی در مشخصات در خواستی داد و برد آن را به 16000 کیلومتر و شعاع عملیاتی آن را (با حمل حدود 45 تن بمب) به حدود 6400 کیلومتر تعدیل کرد.
طرحهای زیادی داده شد اما در نهایت طرح کمپانی Consolidated Vultee که بعدها Convair نامیده شد، برنده طراحی و ساخت اولین بمب افکن از کلاس قاره پیمای آمریکا شد. با گذشت زمان و افول قدرت آلمان در اواخر جنگ لزوم دستیابی به بمب افکنهای قاره پیما برای آمریکا کم اهمیت شد. گرچه این طرح معلق نشد، ولی ادامه آن روندی کند یافت. سرانجام جنگ جهانی دوم بدون حضور B-36 تمام شد و B-36 اولین پرواز ازمایشی خود را در آگوست 1946 انجام داد.
نخستین پرواز XB-36
در آغاز عصر هواپیماهای جت این هواپیما هنوز توسط موتورهای پیستونی ملخ دار به پیش رانده می شد، اما رقیب جت آن یعنی بویینگ B-47 Stratojet که تا سال 1953 کاملا عملیاتی نشده بود، فاقد برد کافی برای رسیدن به خاک دشمن اصلی ایالات متحده (اتحاد جماهیر شوروی) و قابلیت حمل بمبهای اتمی بزرگ آن زمان بود. تا سال 1955 یعنی سال حضور B-52 افسانه ای، بمب افکن B-36 تنها بمب افکن قاره پیمای واقعی ایالات متحده بود که می‌توانست تمامی انواع بمبهای اتمی و عادی را حمل کند.
ظرفیت حمل بار آن چهار برابر B-29 و حتی بیشتر از B-29 غول پیکر بود. B-36 هواپیمایی کند و فاقد توانایی سوختگیری هوایی بود، اما می توانست ماموریتهایی تا فاصله 5500 کیلومتری از پایگاه خود را انجام دهد. مداومت پروازی آن تا40 ساعت پرواز می رسید. مساحت بالهای عظیم آن و شش موتور پیستونی 28 سیلندر به آن قابلیت پرواز تا ارتفاعی را می دادند که برای چنین هواپیمایی غیر عادی می نمود و آنرا بالاتر از دسترس شکاری های جت و دفاع ضدهوایی آن زمان قرار می داد. با افزوده شدن چهار موتور جت، این هواپیما توانست در سال 1954 به ارتفاع 16800 متری دست یابد.
عظمت بمب افکن بی-36 در قیاس با بمب افکن بی-29
کاربری این هواپیما امری بسیار دشوار بود. تعداد 13 خدمه لازم بود تا این غول 50 متری را در پرواز نگه دارد که بیشترین تعداد برای یک هواپیمای بمب افکن است. با فاصله دو نوک بال 70 متر این هواپیما هنوز رکورددار محسوب می شود. تا زمان ساخت توپولف تی یو 160 بلک جک توسط اتحاد جماهیر شوروی (با طول 54 متر) بی 36 بزرگترین هواپیمای نظامی دنیا بشمار می رفت.
خدمه و تجهیزات لازم برای آماده سازی و به پرواز درآوردن یک فروند بی-36
اندازه این بمب افکن دو برابر سوپربمب افکن قبلی آمریکا یعنی B-29 بود. دهانه بال و ارتفاع دم حتی از AN-22 هم بیشتر بود. در زمینه بال مشخصات حیرت انگیز است: دهانه بال 70 متر و مساحت آن 443.32 متر مربع است!
مزیت این مساحت، افزایش قابلیت حمل سوخت و برد بیشتر و قدرت مانور در ارتفاع بالا بود. در آن زمان هیچ کدام از هواپیماهای رزمی آمریکا قادر به پرواز در در بیش از 12200 متر نبودند، اما B-36 قابلیت این کار را داشت. موتور این هواپیما هم مانند خودش عجیب و غیرعادی بود. این هواپیما از 6 موتور پیستونی بزرگ و 28 سیلندر مدل R-4360 Pratt & whithny استفاده می کرد. هر موتور، ملخی 3 پره داشت که در قسمت انتهایی موتور تعبیه شده بود و از این لحاظ نیز دارای چیدمان جالبی بود.
چیدمان ملخ در عقب موتورهای غول پیکر پیستونی بی-36
به علت سنگینی و بزرگی، این بمب افکن برای بلند شدن احتیاج به باندی طولانی داشت و به منظور کاهش آن و افزایش سرعت برخاستن، شرکت کنویر، 4 موتور توربو جت جنرال الکتریک J47-19 را به بمب افکن اضافه کرد. این موتورها در هنگام بلند شدن توان موثری را در اختیار آن قرار می دادند، ولی در زمان پرواز معمول برای صرفه جویی در سوخت خاموش می شدند. از لحاظ تعداد موتور نیز B-36 با 10 موتور رکورددار بود.
B-36 دارای مخازن داخلی بمب بود که می توانست تا 39 تن بمب حمل کند. پس از عملیاتی شدن هواپیما تصمیم گرفته شد که هواپیما قادر به حمل بمب اتمی نیز باشد. در ضمن تا قبل از ساخت B-52، بمب افکن B-36 تنها هواپیمایی بود که قادر به حمل بمب هیدروژنی نسل اول (mark-17) بود. این بمبها 19 تن وزن داشتند.
B-36 برای دفاع از خود، 6 برجک توپ کنترل از راه دور داشت که در هر کدام دو قبضه توپ 20 میلیمتری نصب بود و یکی در دم و یکی در نوک هواپیما قرار داشت که می توانستند دیواری از آتش را در برابر دشمن فراهم سازند.
دو توپ 20 میلیمتری M-24A1 نصب شده در یکی از برجکهای بی-36
اما کار به اینجا ختم نمی شد. چون تقریبا یک سوم B-36های تولید شده برای شناسایی به کار گرفته شدند، تا قبل از ظهور هواپیمای جاسوسی لاکهید مارتین U-2، هواپیمای B-36 تنها هواپیمای آمریکایی بود که م یتوانست از پایگاهی در آمریکا به پرواز درآمده و عملیات جاسوسی در قاره آسیا را انجام دهد. ضمن اینکه دوربینهای بزرگ جاسوسی آن زمان در B-36 بهتر جا می شدند.
RB-36D از گونه های شناسایی بی-36 به شمار می رفت
B-36 بر خلاف همتای جدیدترش B-52 که در چندین جنگ شرکت کرده است، در هیچ جنگی شرکت نداشت و حتی گلوله ای نیز شلیک نکرد، اما همیشه به عنوان اهرمی باز دارنده از سوی آمریکا در برابر شوروی به کار گرفته شد و تهدید این بمب افکن را م یتوان بازدارنده جنگ بین آمریکا وشوروی دانست و به همین علت این هواپیما به Peacemaker (به معنای مصلح یا منادی صلح) ملقب شد.
مشخصات B-36:
ورود رسمی به خدمت: 1949
تاریخ بازنشستگی: 12 فوریه 1959
تعداد خدمه: حدود 9 نفر
هزینه ساخت در آن زمان: 3.7 میلیون دلار
طول: 50 متر
دهانه بال: 70.10 متر
ارتفاع: 14.22 متر
مساحت بال: 443 متر مربع
وزن خالی: 77 تن
بیشینه وزن برخاست: 185 تن
بیشینه وزن تسلیحات قابل حمل: 40 تن
نیروی محرکه: 6 موتور پیستونی R-4360 پرات اند ویتنی و 4 موتور توربو جت جنرال الکتریک J47-19
سرعت کروز: 627 KM/S
بیشینه سرعت در ارتفاع 11000 متری: 660 کیلومتر بر ساعت
سقف پرواز: 12160 متر
حداکثر برد: 10945 کیلومتر با 40 تن بمب
_____________________________________________________________
منابع:
ماهنامه نوآور
newcoy.persianblog.ir
armys.mihanblog.com
scitech.blogsky.com
en.wikipedia.org
گردآوری و تنظیم:کاوه