ایرباس A-400M (که پیشتر با نام هواپیمای بزرگ آینده شناخته می شد) ملقب به اطلس به دلیل نیاز نیروی هوایی کشورهای انگلیس ، فرانسه ، ترکیه ، اسپانیا ، آلمان ، ایتالیا و بلژیک به یک هواپیمای ترابری برد بلند با قابلیت جابجایی بالا توسط شرکت ایرباس طراحی و توسعه داده شد.در سال 1993 ، وِیژگی های کلی طرح تعیین و قراردادی بین 7 کشور مشارکت کننده بسته شد.مدتی بعد ایتالیا از این طرح کناره گرفت تا شمار کشورهای مشارکت کننده به 6 کشور برسد. ایرباس نظامی SL در مادرید که یکی از شرکت های تابع صنایع ایرباس اروپاست ، مسئول مدیریت ، پیگیری و توسعه هواپیمای A-400M است.دیگر شرکت های سهیم در این پروژه عبارتند از سیستم های BAE از انگلستان ، شرکت EADS از آلمان ، فرانسه و اسپانیا ، شرکت فلابل از بلژیک و صنایع هوافضای Tusas از ترکیه.پس از ساخت قطعات و سیستم های مختلف توسط شرکت های نامبرده ، مونتاژ نهایی در شهر سویل اسپانیا انجام می گیرد.
در مه 2003 ، قراردادی بین شرکت ایرباس و آژانس تدارکات اروپا (OCCAR) برای تولید 212 فروند از این هواپیما بسته شد.کشورهای فرانسه ، انگلیس ، اسپانیا ، ترکیه ، آلمان ، لوکزامبورگ (که به تازگی به این پروژه پیوسته بود) و بلژیک این قرارداد را امضا کردند اما ایتالیا مدتی بعد از طرح کناره گیری کرد تا هواپیماهای سفارش داده از 212 به 180 فروند کاهش یابد.تحویل این هواپیما از سال 2009 شروع شده و تا سال 2020 ادامه خواهد داشت.در ژانویه 2005 ، برش اولین فلز برای قرار دادن بر روی A-400M انجام شد و مونتاژ آن نیز در سال 2007 شروع شد.
در ژوئن 2008، این هواپیما اولین پرواز خود را انجام داد.به دلیل مشکلات موجود در موتور دومین پرواز به تعویق افتاد و سرانجام در 11 دسامبر 2009 انجام شد.در هنگام پرواز آزمایشی ، هواپیما که خود دارای وزن 127 تن است تجهیزات آزمایشی به وزن 15 تن از جمله مخازن آب به وزن 2 تن به همراه داشت.به صورت رسمی حداکثر وزن برخاست این هواپیما 141 تن اعلام شده است.انتظار می رود اولین هواپیما در سه ماهه اول سال 2013 به نیروی هوایی فرانسه تحویل داده شود و تحویل بقیه سفارشات تا سال 2025 پایان یابد.
در ژانویه 2009 ، شرکت ایرباس تحویل اولین دسته از هواپیماهای A-400M را تا سال 2012 به تعویق انداخت و اعلام کرد باید به دنبال راه های جدید برای پیشبرد برنامه هواپیمای ترابری بزرگ بود.در همان سال با بر آورد هزینه های پیش روی توسعه این طرح رقم شگفت انگیز 11.2 میلیارد دلار اعلام شد.شرکت ایرباس اعلام کرد که در صورتی که 5.2 میلیارد دلار پول به این پروژه تزریق نشود ، آن را کنار خواهد گذاشت.سر انجام در نوامبر 2010 ، کشورهای بلژیک ، انگلیس ، فرانسه ، ترکیه ، آلمان اسپانیا و لوکزامبورگ توافق کردند مبلغ 1.5 میلیارد دلار را در اختیار شرکت ایرباس قرار دهند تا این پروژه را پیگیری کرده و توسعه دهد.در عین حال کشورهای آلمان و انگلیس از تعداد هواپیماهای سفارش داده شده خود کاستند و آن را به 53 و 22 فروند رساندند که در کل تعداد هواپیماهای سفارش داده شده را به 170 فروند کاهش داد.
تستهای پروازی
اولین A-400M با نام MSN1 شناخته می شود.در 8 آوریل 2010 ، دومین هواپیمای تولیدی (MSN2) تست های پروازی خود را تکمیل کرد.هواپیماهای سوم و چهارم نیز به ترتیب در 9 ژوئیه 2010 و دسامبر همان سال تست های پروازی خود را به پایان رساندند.هواپیماهای اول ، سوم و پنجم تولید شده ( MSN1 ، MSN3 و MSN5 ) پرواز های خود را در تولوز فرانسه انجام دادند.در حالی که هواپیماهای دوم و چهارم (MSN2 و MSN4) تست های پروازی را در سویل اسپانیا که از آب و هوای بهتری نسبت به تولوز برخوردار است و انطعاف پذیری بیشتری به هواپیما می دهد انجام دادند.علاوه بر آن در سال 2010 ، هواپیمای A-400M در دو رویداد بزرگ دنیای هوانوردی یعنی نمایشگاه های هوایی فارنبورگ انگلیس و برلین آلمان به نمایش گذاشته شد.
در اکتبر 2011 ، تست های حرکت بر روی خزشگاه و باند خیس نیز با موفقیت انجام گرفت و شرکت ایرباس اعلام کرد که در صورت خیس بودن باند ، در هنگام فرود و برخاست هیچ آبی وارد موتورهای A-400M نمی شود.
کاربران
همانطور که پیشتر گفته شد تعداد 170 فروند از این هواپیما توسط 7 کشور مشارکت کننده در طرح سفارش داده شده است.اما به جز 7 کشوری که ذکر شد ، مالزی نیز خواستار به خدمت گرفتن 4 فروند هواپیمای A-400M شد که این امر باعث می شود مجموعه هواپیماهای سفارش داده شده به 174 فروند برسد.با این حساب کشورهایی که این هواپیما را سفارش داده اند عبارتند از بریتانیا (22 فروند) ، بلژیک (7 فروند) ، ترکیه (10 فروند) ، لوکزامبورگ (1 فروند) ، فرانسه (50 فروند) ، آلمان (53 فروند) ، اسپانیا (27 فروند) و مالزی (4 فروند).
در آوریل 2005 ، نیروی هوایی آفریقای جنوبی طی قراردادی با شرکت ایرباس خواستار ملحق شدن به جمع کشورهای مشارکت کننده در تولید هواپیمای A-400M شد. به موجب این قرارداد شرکت ایرباس باید در بین سال های 2010 تا 2014 تعداد 10 فروند هواپیمای A-400M را تحویل این کشور می داد.اما 4 سال بعد و در نوامبر 2009 ، آفریقای جنوبی این قرار داد را لغو کرد. در دسامبر 2005 نیز ، مالزی با سفارش 4 فروند A-400M به جمع خریداران این هواپیما پیوست.
ویژگیها
در طراحی این هواپیما به صورت گسترده از مواد کامپوزیتی استفاده شده است.با این وجود توانایی حمل بار این هواپیما بالاتر از هواپیماهای ترابری معروفی همچون C-130 هرکولس یا C-160 ترانسال است.در طراحی این هواپیما مسئله نشست و برخاست از باندهای کوتاه و نیمه کاره در نظر گرفته شده و A-400M دارای 12 چرخ در مرکز بدنه و 2 چرخ در دماغه است.
یکی از وظایف اصلی هواپیماهای ترابری مدرن پرتاب تسلیحات ، مواد غذایی ، بارهای مختلف و چتربازان است.برای این پرتاب نیاز است هواپیمای حامل توانایی پرواز در ارتفاع و سرعت بسیار کمی را داشته باشد.در هواپیمای A-400M این توانایی گنجانده شده و هواپیما می تواند هم در سرعت های پایین به پرتاب بارهای مختلف بپردازد و هم با سرعت بالا در حداقل زمان ممکن ماموریت ها را انجام دهد.این انعطاف پذیری در ماموریت ها لازمه اصلی هواپیماهای ترابری مدرن است.
نمای برش خورده از A-400M
شرکت هوانوردی دنل آفریقای جنوبی وظیفه تهیه پوسته بالایی بدنه هواپیما و همچنین روکش بال ها را بر عهده دارد.شرکت EADS آلمان (مستقر در آوگسبورگ) نیز درب رمپ کامپوزیتی 7×4 متری هواپیما را تولید می کند.تولید بدنه و ساختار اصلی بال ها نیز بر عهده شرکت هوافضای GKN بریتانیاست. پس از تهیه و تولید این قطعات کامپوزیت (کربن تقویت شده با پلاستیک یا به اختصار CRP)، به صنایع ایرباس در فیلتون بریتانیا فرستاده می شود تا مونتاژ نهایی در آنجا صورت بگیرد.مونتاژ بدنه نیز در صنایع ایرباس در برمن آلمان انجام می شود.پس از ساخت این قطعات ، هواپیما در سویل اسپانیا مونتاژ می شود.
کابین خلبان
کابین خلبان این هواپیما به صورت کامل با پروازهای شبانه سازگار بوده و می تواند در کمترین نور محیطی روشنایی لازم را برای خلبانان فراهم آورد.خدمه این هواپیما شامل خلبان ، کمک خلبان و افسر بارگیری است.
از جمله سیستم هایی که امروزه بر روی اکثر هواپیماهای نظامی و غیر نظامی مدرن نصب می شود ، سیستم FBW یا پرواز با سیم است ؛ هواپیمای A-400M نیز از این قاعده مستثنا نیست و این سیستم در آن تعبیه شده است.در این هواپیما دو استیک برای خلبان و کمک تعبیه شده و اهرم گاز نیز در وسط دو صندلی کابین قرار گرفته است.انتقال فرامین هدایتی از روبروی خلبان و کمک خلبان به طرفین باعث می شود نمایشگر ها بهتر دیده شوند و خلبان با دقت بیشتری وضعیت هواپیما را کنترل کند.
شرکت های تالس و دیهل با الگوبرداری از هواپیمای ایرباس A-380 در حال توسعه سیستم مدیریت پرواز FMS400 بر اساس مدل های مدولار یکپارچه اوینیک هستند.از جمله سیستم های الکترونیکی کابین خلبان عبارتند از 9 عدد نمایشگر اطلاعات پرواز 6×6 اینچی ، یک نمایشگر سر بالای دیجیتال (HUD) که دارای ویژگی هایی همچون افزایش دید است و از جنس کریستال مایع (LCD) ساخته شده ، سیستم محاسبه خودکار CG ، سیستم های سوئیتچینگ ساده EMCOM و ...
کاکپیت مدرن و جادار A-400M
هواپیماهای A-400M تولیدی برای نیروی هوایی آلمان (لوفت وافه) ، توسط شرکت EADS به سیستم پوشش سطح زمین برای پرواز های ارتفاع پایین (TMLLF) که برای کنترل و مدیریت پرواز در ارتفاع پایین کاربرد دارد مجهز خواهد شد.این سامانه در واقع یک سیستم الکترونیکی کنترل پرواز ساخت شرکت سوئدی ساب است.این شرکت همچنین ژنراتور نقشه دیجیتال را نیز بر روی این هواپیما نصب خواهد کرد. به وسیله شرکت دفاع و امنیت EADS ، بر روی هواپیماهای A-400M سیستم مدیریت ماموریت نظامی (MMMS) که شامل دو کامپیوتر ماموریتی جدا گانه است ، نصب می شود.این سیستم وظیفه کنترل ورود و خروج بارها به هواپیما ، محاسبه میزان بار و همچنین مدیریت سوخت و محاسبه شعاع عملیات با توجه میزان بار و سوخت را بر عهده دارد.
سیستم MMMS همچنین سامانه تاکتیکی اجتناب از برخورد با زمین را که به هواپیما توانایی پرواز در ارتفاع پایین بدون ترس از برخورد با موانع و سطح زمین را می دهد ، مدیریت می کند. شرکت معتبر و معروف راکول نیز سیستم ارتباطی فرکانس بالای HF-9500 و سامانه ADFX(یک شبکه امن انتقال داده ها) هواپیما را تامین می کند.
اقدامات متقابل
بخش الکترونیک شرکت EADS یک مجموعه دفاعی کامل را برای این هواپیما تهیه کرده که با نام " ایدز " شناخته می شود.اعضای این مجموعه عبارتند از رادار هشدار دهنده ALR-400 ، سنسور هشدار دهنده مادون قرمز (MIRAS) پرتاب موشک و سیستم پرتاب باریکه (چف) و شراره (فلیر).همچنین ممکن است لیزر هدایتی مادون قرمز اقدامات متقابل نیز بر روی A-400M نصب شود.از دیگر توانایی های این هواپیما می توان به نصب صفحات زرهی برای حفاظت بیشتر خدمه ، شیشه های ضد گلوله ، انجام بهینه سازی بر روی موتورها برای کاهش انتشار گرما و اثر مادون قرمز اشاره کرد.همچنین بر روی بال این هواپیما نقاطی تعبیه شده است تا غلافهای سوخت رسانی و جنگ الکترونیک بر روی آنها نصب شود.
سیستم حمل و نقل بار
بخش الکترونیک صنایع دفاعی راین متال آلمان تجهیز هواپیما به سیستم کنترل مسئول بار (loadmaster control system) برای کنترل الکترونیکی محموله ها را بر عهده دارد. این سیستم از یک ایستگاه کاری (workstation) ، یک پنل کنترل ، هشت پنل قفل محموله به دیواره های جانبی هواپیما و یک پنل قفل درب خدمه تشکیل شده است این سیستم کارآمد ، قابلیت بارگذاری بر روی زمین و یا تخلیه بار در هوا را بهبود می بخشد.
هواپیما قابلیت حمل طیف وسیعی از محموله ها همچون وسائل نقلیه نظامی ، بالگرد، تجهیزات فنی و مهندسی و انواع پالت را دارد. بخش حمل بار آن از ظرفیت حمل نه عدد پالت نظامی استاندارد (به ابعاد 2.74× 2.23) به همراه 58 نفر و یا حمل 120 سرباز با تجهیزات کامل رزمی برخوردار است. علاوه بر این امکان حمل دو پالت اضافی بر روی رمپ انتهایی نیز فراهم شده است. به منظور انجام عملیات امدادی هواپیما امکان حمل 66 برانکارد وکادر پزشکی 25 نفری را دارد. A400M از قابلیت حمل 116 نیروی چتر باز با تجهیزات کامل و انجام عملیات تخلیه آنها در هوا برخوردار است.
نمایی از محفظه بار ایرباس A-400M
این هواپیما امکان بارگذاری و بارریزی هوایی (air-drop) یک محموله به وزن 16 تن یا چند محموله به وزن حداکثر 25 تن و یا بیست پالت به وزن حداکثر 1 تن رادارد . علاوه بر این از قابلیت تخلیه بار در ارتفاع بسیار پایین (VLLE) برخوردار است و می تواند یک محموله به وزن 6.35 تن و یا چند محموله به وزن حداکثر 19 تن را با این روش تخلیه کند. پیکره بندی بخش حمل بار هواپیما قابل تنظیم برای کاربری های مختلف نظیر حمل نیرو ، تجهیزات و واحد امداد هوایی است.
پیکره بندی بخش حمل بار بر روی زمین و یا در هوا قابل تغییر است که این تغییر توسط مسئول حمل باز صورت می گیرد.به منظور جا به جایی محموله در سقف بخش حمل بار یک چرثقیل در نظر گرفته شده است که امکان جا به جایی محموله هایی با حداکثر وزن پنج تن را فراهم میکند.درب بارگذاری هواپیما در انتهای آن و به گونه ای طراحی شده است که امکان بارگذاری محموله های حجیم و تخلیه آن ها بر روی زمین و در آسمان و همچنین خروج سریع و گروهی چتربازان در شرایط خاص را فراهم کند.
تانکر تاکتیکی و سوختگیری
A400M توانایی تبدیل به تانکر تاکتیکی به منظور سوخت رسانی به طیف گسترده ای از هواگردها همچون جنگنده ها و بالگرد ها را در مدت دو ساعت دارد. صنایع سوختگیری هوایی با مسئولیت محدود (Flight Refuelling Ltd) تجهیز این هواپیما به غلاف های سوخت رسانی 908E را بر عهده دارد. این غلاف های سوخت رسان دارای اتصال چتری (drogue) بوده و بر روی بال های هواپیما نصب میشوند و قابلیت انتقال 1200 کیلوگرم سوخت در هر دقیقه و سوخت رسانی همزمان به دو فروند هواگرد را دارند.
غلاف سوخت رسان دیگری نیز در قسمت حمل بار هواپیما قابل نصب است که برای انجام سوخت رسانی از قسمت انتهایی بدنه هواپیما خارج می شود .این غلاف امکان انتقال 1800 کیلوگرم سوخت در هر دقیقه را فراهم میکند. علاوه بر این دو مخزن سوخت قابل حمل در قسمت حمل بار نیز تعبیه شده است که به سیستم مدیریت سوخت هواپیما وصل می شوند . ظرفیت حمل سوخت A400M در حدود 46.7 تن است که با مخازن اضافی به 58 تن بالغ میشود. در ماه اکتبر سال 2011 صنایع هوافضای GKN قرار دادی به ارزش 6 میلیون پوند (9.54 میلیون دلار) برای نصب برخی تجهیزات عملیاتی جدید بر روی هواپیما به امضا رساند که اضافه شدن قابلیت سوختگیری هوایی برای A400M را نیز شامل می شد.
هواپیمای ایرباس A-400M نیروی هوایی فرانسه در حال سوخت رسانی به دو فروند جنگنده Mirage 2000
ناوبری
سیستم ناوبری A400M ترکیبی از سیستم مرجع اینرسیایی (IRS) و سیستم موقعیت یاب جهانی (GPS) است. این هواپیما به رادار آب و هوایی و موقعیت یابی AN/APN-241E ساخت نورث گرومن با قابلیت اندازه گیری جهت سمتی باد و نقشه برداری زمینی و سیستم ناوبری رادیویی شامل یک جفت سیستم فرود با دستگاه (ILS) ، سیستم ناوبری رادیوی وی اچ اف با گیرنده و فرستنده در جهت مناسب (VOR) ، تجهیزات اندازه گیری فاصله (DME) ، فرستنده سیستم کنترل ترافیک هوایی (ATC) ، جهت یاب خودکار (ADF) و واحد ناوبری هوایی تاکتیکی (TACAN) مجهز است.
پیشرانه
در ماه مه سال 2003 ایرباس نظامی (زیر مجموعه صنایع ایرباس و بخشی از صنایع دفاع هوایی و فضایی اروپا (EADS))، پیشرانه سه محور توربوپراپ TP400-D6 ساخت صنایع یوروپراپ بین المللی (EPI) را برای نصب بر روی A400M انتخاب کرد. یوروپراپ بین المللی ، کنسرسیومی متشکل از رولز رویس (آلمان- انگلیس) ، آی تی پی (اسپانیا) ، ام تی یو (آلمان) و اسنکما (فرانسه) است که مسئولیت یکپاچه سازی آن با رولز رویس بر عهده رولز رویس قرار دارد. هر کدام از چهار پیشرانه TP400-D6 نصب شده بر روی هواپیما توانی معادل با 11000 اسب بخار دارند و بزرگترین و قویترین پیشرانه های توربو پراپی هستند که در غرب به طراحی و تولید رسیده است.
موتور توربوپراپ قدرتمند TP400-D6
ارابه فرود
صنایع Messier-Dowty به عنوان تامین کننده اصلی ارابه فرود اصلی (عقبی) و ارابه فرود دماغه انتخاب شده است. ارابه فرود اصلی (عقبی) شامل شش چرخ در هر طرف بوده و از قابلیت تغییر ارتفاع برخوردار است تا به این صورت با کاهش ارتفاع هواپیما و در نتیجه کاهش شیب رمپ بارگیری ، امکان بارگذاری محموله های حجیم و سنگین تسهیل شود. کمک فنر های در نظر گرفته شده برای ارابه های فرود ، قابلیت تحمل و خنثی سازی ضربات شدید را داشته و قابلیت فرود نرم در باند های غیر آماده را برای هواپیما فراهم می کنند.
تصویری از ارابه فرود A-400M در یکی از نمایشگاههای هوایی
صنایع Messier-Bugatti عهده دار تامین دو چرخ برای ارابه فرود دماغه ، دوازده چرخ برای ارابه فرود اصلی (عقبی) و سیستم های ترمز چرخ ها است.
هواپیمای ترابری نظامی A400M در شرایط پروازی معمول سرعتی برابر با 550 کیلومتر بر ساعت دارد . حداکثر سرعت آن نیز در حدود 780 کیلومتر بر ساعت است. برد عبوری این هواپیما 8710 کیلومتر بوده و از قابلیت طی مسافتی 3298 کیلومتر با حداکثر بارگذاری برخوردار است. سقف پروازی این هواپیما نیز 11300متر است. A400M با وزنی در حدود 76500 کیلوگرم، حداکثر وزن برخاستی معادل با 141000 کیلوگرم دارد. این هواپیما برای برخاست به 980 متر و برای فرود به 770 متر باند نیاز دارد.
______________________________________________________________
منبع: scramble.mihanblog.com (مترجمین: سینا نوریخانی و سورنا نوشاد)