پیشینه فعالیت موشکی روسیه به زمان قبل از جنگ جهانی دوم بر می گردد، اما پس از پایان جنگ و با به غنیمت گرفتن موشکها و دسترسی به نقشه ها و مهندسین آلمانی روند پیشرفت شوروی در زمینه موشکهای زمین به هوا شتاب گرفت. موشکهای زمین به هوای روسی (شوروی سابق) در ناتو با کد SA که مخفف Surface-to-air missile (به معنای موشک زمین به هواست) شناخته می شوند. در ادامه به معرفی تعدادی از مهمترین اعضای این خانواده از موشکها می پردازیم.
موشک سام یک گاید SA – 1
این سامانه در سال 1950 و بر اساس موشک دفاع هوایی آلمانی R 101 ساخته شد . این مجموعه از هدایت راداری بهره می گیرد .
یک مجموعه از این سامانه قادر به رهگیری 30 هدف هم زمان و هدایت 3 موشک به سمت یک هدف است . این موشک تاریخچه چندان موفقی نداشت .
مشخصات :
طول: 12 متر
قطر: 71 سانتی متر
سرجنگی 250 کیلوگرم ترکش شونده
موشک سام دو گاید لاین SA – 2
این سامانه در سال 1957 عملیاتی گردید . این موشک بیشتر در مقابل اهداف غیر مانور پذیر کارایی دارد و در برابر جنگنده های مانور پذیر مدرن مانند Su 35 , F – 22 کارایی چندانی ندارد . این موشک در جنگ ویتنام جهنمی برای نیروهای آمریکایی ایجاد کرد و سبب سقوط حدود 20 فروند هواپیما از انواع 52 B-و فانتوم F – 4 و F 105 گردید . این موشک در جنگ تحمیلی توسط عراق بکار گرفته شد وتلفات زیادی به ما وارد ساخت .
مشخصات :
طول : حدود 8 .10 متر
قطر : 50 سانتی متر
برد : حداقل 7 و حد اکثر 43 کیلومتر
سرجنگی : 195 کیلوگرم ترکش شونده
موشک سام 3 گوا SA – 3
این موشک در اواخر دهه ی شصت به خدمت وارد شد . این سامانه برای درگیری با اهداف در ارتفاع پایین و میانی مناسب است .
موشک از موتور دو مرحله ای سوخت جامد بهره می برد . سرجنگی ترکش شونده 60 کیلوگرمی شدید موشک عواقب هولناکی برای هدف رهگیری شده توسط این موشک ایجاد می نماید . بسیاری این موشک را رقیب هاوک آمریکایی می دانند .
این سامانه در جنگ های ویتنام و اعراب و اسرائیل خسارات سنگینی به آمریکایی ها و اسرائیلی ها وارد نمود . متأسفانه در جنگ تحمیلی این موشک مزاحمی همیشگی برای فانتوم های ما در ارتفاع پایین بود .جالب است بدانید صربستان به کمک نمونه ی بهینه سازی شده ی این موشک موفق به سرنگون کردن یک فروند جنگنده رادار گریز F 117 گردید .
مشخصات :
طول : 1 / 6 متر
قطر : 37 سانتی متر
برد : تا 22 کیلومتر
سرجنگی : 60 کیلوگرم ترکش شونده
موشک سام چهار گین فول SA – 4
این موشک در سال 1967 وارد خدمت گردید . سام چهار موشکی میان برد است و برای اهداف در ارتفاع متوسط و بالا است . البته بعداً مدلی برای درگیری با اهداف پایین نیز ساخته شد . سام چهار از چهار بوستر کمکی سوخت جامد و یک موتور رم جت بهره می گیرد .
برای مقابله با اختلالات الکتریکی به یک سامانه ی کنترل آتش الکترواپتیکی نیز مجهز است . سرجنگی 135 کیلوگرمی موشک شرایط هولناکی را برای جنگنده ی رهگیری شده با این موشک در ارتفاع بالا به وجود می آورد . البته این موشک تا به حال شرایط واقعی نبرد را تجربه نکرده است .
مشخصات :
طول : 8 / 8 متر
قطر : 86 سانتی متر
برد : 8 تا 30 کیلومتر
سرجنگی : 135 کیلوگرمی ترکش زا
موشک سام پنج گامون SA – 5
سامانه ی پدافندی S – 200 , SA 5 در اواخر دهه ی 50 طراحی گردید و با توجه به ویژگی ها و توانایی های آن غوغایی به پا گردید .
سام پنج برای درگیری با اهداف در ارتفاع بالا طراحی گردیده و امکان درگیر شدن با کلاهک موشک های بالستیکی و هواپیمیاهای بلند پروازی همچون اس – ار – 71 را دارد . موشک دارای سه گونه با سرهای جنگی 1 – متعارف 2 – هسته ای 3 – متعارف با قابلیت درگیری با هواپیمای پیش اخطار دور ایستا ( آواکس ) می باشد .
این سلاح در جنگ اعراب و اسرائیل خلبانان اسرائیل را کلافه نمود . اخیراً ایران گونه ای از این سلاح را ارتقاء داده و از جمله مهمترین کاربران آن است . SA – 5 در برابر اهداف در ارتفاع پایین ناتوان است .
مشخصات :
طول : 6 / 10 متر
قطر : 86 سانتی متر
برد : 150 تا 300 کیلومتر
کلاهک : 217 کیلوگرم یا سرجنگی هسته ای کوچک
موشک سام 6 گین فول SA – 6
سام 6 یک سامانه ضد هوایی میان برد است که در سال 1959 طراحی و در سال 1970 در خدمت نیروهای نظامی شوروی و همپیمانان آن درآمد . سام 6 بر روی یک خودروی شنی دار سوار است و این قابلیت تحرک فوق العاده ای به آن می بخشد .
موشک برای رهگیری هدف از سامانه هدایت راداری نیمه فعال بهره می برد یعنی موشک بازتابش امواج رادار زمینی را از روی هدف گرفته و به تعقیب آن می پردازد .
موشک قابلیت مانور بالایی دارد و احتمال برخورد آن به هدف 70 در صد به ازای یک موشک است است . سام 6 در جنگ بین اعراب و اسرائیل باعث حیرت خلبانان اسرائیلی گردید زیرا خلبان جنگنده متوجه قفل شدن موشک بر روی هواپیمای خود نمی شد .
از این رو به آن لقب 3 انگشت مرگبار داده بودند . در جنگ ایران و عراق نیز این سامانه خسارات زیادی به ما وارد نمود . هم اکنون پدافند هوایی ایران از این سامانه بهره می گیرد .
مشخصات :
قطر موشک : 5 / 33 سانتی متر
طول موشک : 8 / 5 متر
سرعت : 8 / 2 ماخ
وزن کلاهک : Kg 59 ترکش زای شدید
برد : 500 متر تا 000/ 12 متر
موشک سام 7 استرلا 2 SA – 7
سام 7 یک سیستم دوش پرتاب قابل حمل توسط نفر است که از سال 1967 عملیاتی گردید . در سر موشک یک جستجو گر حرارتی ( مادون قرمز ) قرار دارد که حرارت خروجی اگزوز هواپیما و موتور هلی کوپتر را تعقیب می نماید .
اصولاً سام 7 برای هدف قرار دادن اهداف در ارتفاع بسیار پایین می باشد . نمونه های اولیه سام 7 در درگیری با جنگنده ها از روبرو دارای مشکلاتی بود که بعدها مرتفع گردید .
سام 7 تجربه ی عملیاتی زیادی دارد .جنگ ویتنام و دو کره ، جنگ اعراب و اسرائیل ، نبردهای داخلی افغانستان و ... نمونه هایی از آن است .
کشورهای زیادی اقدام به تولید سام 7 تحت لیسانس نموده اند . یوگوسلاوی ، رومانی ، چین ، پاکستان ، مصر ، کره شمالی از این جمله اند .
موشک از یک موتور سوخت جامد بهره می برد که 3/0 ثانیه پس از خروج از لانچر روشن می گردد .
لانچر موشک یکبار مصرف است و حدود 17 ثانیه پس از پرتاب در صورت عدم برخورد موشک به هدف ، موشک خود را منفجر می کند .
طول موشک : 25 / 1 متر
قطر : 7 سانتی متر
سرعت : 4 / 1 ماخ
برد : 800 متر تا 4200 متر
وزن سرجنگی : 15 / 1 کیلوگرم ترکش زا
سام 8 گکو SA - 8
سامانه ی پدافند هوایی سام 8 یک سامانه ضد هوایی برد کوتاه است که بر روی یک خودرو 6 چرخ با قابلیت حرکت در خشکی و یا آب ( به صورت شناور ) نصب شده است .
سام 8 از سال 1980 عملیاتی گردید . قابلیت تحرک بالا و وجود رادار هدایت موشک بر روی همان خودروی لانچر از ویژگی های مهم آن است .
پس از پرتاب و روشن شدن موتور جت سوخت جامد ، رادار نصب شده بر روی خودرو وظیفه هدایت موشک به سمت هدف را به عهده می گیرد . کلاهک ترکش زای موشک تا شعاع 5متر برای اهدافی در اندازه ی فانتوم اف چهار مرگبار است .
مشخصات :
قطر موشک : 20 سانتی متر
طول موشک : 1 / 3 متر
وزن موشک : Kg 170
وزن کلاهک : 16 کیلو گرم
برد موشک : Km 15
سرعت : حداکثر 2 ماخ
سرعت خودرو : 80 کیلومتر بر ساعت در خشکی و 8 کیلومتر بر ساعت در آب
وزن سامانه : 17 تن
______________________________________________________________
منبع: tebyan.net