بمب افکن A-5، پارتیزان هوایی

انقلاب پرشتابی که در صنعت طراحی سازه های هوایی در دهه ۱۹۵۰ میلادی رخ داد باعث به وجود آمدن چندین مخلوق شگفت آور هوایی شد. در این میان چند هواپیمای جنگنده، بمب افکن، رهگیر شکاری و... ساخته شد که هنوز هم در تاریخ هوانوردی خاطراتشان محفوظ مانده است. یکی از پروژه های جالب ولی ناموفق آمریکا در این دوران، ساخت هواپیمای A-5بود، هواپیمایی ملقب به پارتیزان (Vigilante) ساخت شرکت مجرب نورث امریکن (North American).

در ابتدا تمامی تفکرات بر ساخت هواپیمایی با قابلیت حمل تسلیحات اتمی بود اما A-5 در طول انجام ماموریت هایش چندین بار نقش عوض کرده است.

بعد از جنگ جهانی دوم، نیروی دریایی آمریکا با توجه به پیشرفت کشورهای دیگر مانند اتحاد جماهیر شوروی که روز به روز در زمینه تسلیحات اتمی جلوتر می رفتند به فکر ساخت نوعی هواپیمای قادر به حمل بمب های اتمی افتاد. در ابتدای امر چندین هواپیما نامزد انجام این ماموریت شدند.از قبیل بمب افکن A-3  ملقب به Skywarrior و  AJ Savage (که بعدا A-2 خوانده شد) که دومی ساخت شرکت نورث امریکن و اولی ساخت دوگلاس بود. اما هر دوی آنها مشکل بزرگی داشتند و آن هم سرعتشان بود. سرعت هر دوی آنها زیرصوت (Subsonic) بود و با وجود هواپیماهای مافوق صوت خطر مورد حمله قرار گرفتن آنها بسیار بالا بود.

هواپیمای شناسایی RA-5C

در همان زمان شرکت نورث امریکن پروژه جدیدی را آغاز کرد که به دنبال هواپیمای مافوق صوت، قدرتمند و ضربتی با قابلیت حمل تسلیحات اتمی بود و این طرح در نوامبر سال ۱۹۵۳ میلادی آغاز شد. این پروژه جدید در ابتدا با نام NA-233 شناخته شد. بعد از بحث های فراوان بین شرکت نورث امریکن و نیروی دریایی قرار شد NA-233 یک هواپیمای دو موتوره، با سرعت دو ماخ «دو برابر سرعت صوت» باشد. چندین طرح پیشنهاد شد و حتی در یکی از آنها موتور با قدرت راکت (Rocket Power) با سوخت اکسیژن و هیدروژن وجود داشت ولی نیروی دریایی با آن طرح موافقت نکرد.

در میانه سال ۱۹۵۶ نیروی دریایی آمریکا درخواست ساخت ۲ مدل نمونه را از شرکت نورث امریکن کرد. اولین نمونه با مشخصه (YA3J-1) که در ۶ می سال ۱۹۵۸ ساخته شد، شناخته می شود و اولین پروازش را در ۳۱ آگوست ۱۹۵۸ به خلبانی دیک ونزل (Dick Wenzel) انجام داد. این هواپیما در همان پرواز اول لقب پارتیزان را به خود اختصاص داد.

چندین فروند A-5A بر روی عرشه ناو هواپیمابر USS Enterprise - سال 1962

پارتیزان بدنه ای کشیده و صیقلی، بال های رو به عقب و سه چرخ داشت. توسط دو موتور مدل Yj79-GE-2 شرکت جنرال الکتریک تجهیز شده بود و بدنه موتور کاملاً از تیتانیوم ساخته  و برای انعکاس حرارت توسط عایقی از طلا پوشیده شده بود.
موتورها از یک پس سوز (afterburner) بهره می برد. پارتیزان توانایی حمل سوخت بالایی داشت و می توانست با این مقدار سوخت پیمایش زیادی داشته باشد. پارتیزان در آن زمان مجموعه ای از فناوری های جدید بود و به عنوان مثال لایه اصلی بال ها را آلیاژ خاصی از آلومینیم و تیتانیوم تشکیل می داد که بسیار سبک و مستحکم بود. صندلی پرتاب (ejection seat) ساخت خود شرکت نورث امریکن و از نوع HS-1 بود. دو سرنشینه بود، خلبان در جلو و افسر تسلیحات در عقب. خلبان گستره دید بسیار خوبی داشت. در طرح اولیه برای دید بهتر نمایشگرها هیچ پنجره ای برای افسر تسلیحات لحاظ نشده بود . ولی بعد از تست های فراوان قرار شد دو پنجره بسیار کوچک در طرفین کابین تعبیه شود. یک دوربین بسیار قوی و دقیق در جلوی دماغه A-5 قرار داشت که مستقیماً به نشانگرهای داخل کابین مرتبط بود. یک رادار (PPDI1) نیز درA-5 موجود بود.

سرانجام هواپیمای ساخته شده بر مبنای طرح نهایی پارتیزان در سال ۱۹۶۰ پرواز کرد. موتورهایش قدرتمند تر شده بود و این بار شرکت جنرال الکتریک موتور J-79 را برای آن در نظر گرفته بود که می توانست ۱۰۹۰۰ پوند بدون استفاده از پس سوز و ۱۷۰۰۰ پوند با پس سوز نیرو مهیا کند. این موتورها همان موتورهای به کار رفته در هواپیماهای جنگنده فانتوم (که ایران نیز چندین فروند دارا است) ساخت شرکت مک دانل داگلاس یا همان F-4 است.

کاکپیت بمب افکن A-5A

پارتیزان در ۱۳ دسامبر سال ۱۹۶۰ توانست توسط خلبان لروی هیث (Leroy Heath) به سرعت ۱/۲ ماخ دست پیدا کند و در ارتفاع ۹۱۰۰۰ پایی پرواز کند. این امر باعث خوشحالی مهندسان طراحش شد،زیرا در آن سرعت و ارتفاع نسبتاً ایمن پرواز کردند. البته باید از خلبان لروی قدردانی شود زیرا پارتیزان یک بار تعادلش را از دست داد و موتورهایش به خاطر سرعت بسیار بالا آتش گرفت ولی خلبان لروی با خونسردی تمام پارتیزان را کنترل کرد و به آرامی به زمین نشست. بعد از آزمایشها و تست های مختلف اولین هواپیمای عملیاتی در سال ۱۹۶۱ به خدمت نیروی دریایی در آمد و آخرین فروند آن نیز تنها در دو سال بعد یعنی در سپتامبر ۱۹۶۳ ساخته شد و در آن زمان بنا به تصمیم وزارت دفاع نام A-5A برای آن انتخاب شد.
 
به دلیل وزن نسبی بالا، فرود آمدن با A-5A کمی سخت می نمود و خلبانان به هنگام فرود چندین جهش را احساس می کردند زیرا قسمت اعظم فشار در زمان فرود بر چرخ جلویی بود و این قضیه سبب جهش می شد که باعث خشنودی خلبانان A-5A نبود. یکی از مسائل جالب این بود که با وجود طراحی اولیه برای داشتن قابلیت حمل تسلیحات اتمی، از A-5 دیگر برای عملیات اتمی استفاده نمی شد. شاید به این علت بود که در زمان ساخت A-5 ، پروژه بسیار چشمگیر دیگری در نیروی دریایی وجود داشت. پروژه ساخت زیردریایی ستاره قطبی (Polaris) باعث کمرنگ شدن A-5 بود.

کل هزینه پروژه ساختA-5ها، ۲۰۰ میلیون دلار برآورد شد،البته به ارزش دلار همان زمان یعنی هر فروند حدوداً ۱۰ میلیون دلار. به نظر اکثر مهندسان،A-5 ،طرحی مناسب بود ولی توانایی عملیات اتمی را نداشت. در واقع طرحش بر روی کاغذ زیبا بود ولی در عمل آنگونه نمی نمود.

بعد از تبادل نظرات و عدم رضایت مسئولان و مهندسان قرار شد که گونه شناسایی(reconnaissance) از آن ساخته شود. دوگونه هواپیمای شناسایی از روی آن ساختند که به نام های RA-5C و A-5B شناخته می شوند. این تلاش ها از همان سال های اول ساخت شروع شد و در آوریل ۱۹۶۲ میلادی گونه شناسایی A-5B اولین پروازش را انجام داد. این نمونه های جدید چندین تفاوت خاص با مدل A-5A داشتند. A-5B توانایی حمل سوخت بیشتری داشت و بال های کشیده و پهن تر.

نیروی هوایی درخواست ۱۸ فروند A-5B را از شرکت نورث امریکن کرد. از این ۱۸ فروند ۶ فروند در همان زمان در اختیار نیروی دریایی قرار گرفت، ولی باز هم به عنوان یک هواپیمای بمب افکن. ۱۲ فروند دیگر به نامRA-5C به عنوان هواپیمای شناسایی تحویل شدند.
 
RA-5C اولین پروازش را در ۳۰ ژوئن سال ۱۹۶۲ انجام داد و بسیار شبیه A-5B بود. انواع سیستم ها و سامانه های جاسوسی به آنها اضافه شده بود،مانند دوربین های KA-62A و KA-51A. گیرنده جاسوسی AN/ALQ61 که می توانست تمام وضعیت را برای ۱۱۲ دقیقه در خود ضبط و نگهداری کند. یک حسگر حرارتی بسیار قوی با مدل AN/AAS-21 که می توانست اهداف را توسط اشعه مادون قرمز ردیابی کند و سامانه های دیگر.

بعد از ساخت RA-5C در سال ۱۹۶۴ این پارتیزان با نقش جدید خود به سرعت مشغول انجام عملیات در نواحی جنوبی آسیا (ویتنام) شد و اولین پرواز شناسایی را در آگوست ۱۹۶۴ انجام داد. در آن زمان هواپیماهای فانتوم نیز در نیروی هوایی خدمت می کردند. با وجود اینکه هر دوی آنها از یک مدل موتور استفاده می کردند ولی به علت بدنه سبک تر،F-4ها تیزپروازتر بودند.
در کل ۱۸ فروند از RA-5C های ساخته شده تاکنون در جنگ های مختلف آمریکا از دست رفته اند و این آمار بسیار بدی است. ۱۳ فروند آنها توسط ضدهوایی، دو فروند توسط موشک زمین به هوا، یکی با هواپیمای Mig-21 و دو فروند دیگر نیز دلیل انهدامشان مشخص نیست و متاسفانه تنها ۹ نفر از ۳۶ خلبان آنها زنده مانده و مابقی کشته شده اند. در کل کارنامه درخشانی از این پارتیزان دیده نمی شود.

جدول مشخصات RA-5C

نوع...........................هواپیمای شناسایی

طول...........................۳۲/۲۳ متر

فاصله دو سر بال..........۱۵/۱۶ متر

ارتفاع.........................۷۹/۵ متر

سرعت......................۲۲۳۰ کیلومتر در ساعت

سقف پرواز.................۱۴۷۵۲ متر

برد............................۲۴۱۵ کیلومتر

پیشینه وزن برخاستی...۳۶۰۹۴ کیلوگرم

وزن........................... ۱۷۰۰۹ کیلوگرم

 _________________________________________________________________

منابع:

air-mag.blogsky.com

daneshju.ir