هواپیمای ایلوشین ۷۶ یا کاندید (اسمگذاری ناتو) هواپیمای ترابری و چند منظوره استراتژیک و ۴موتوره ای است که در سال ۱۹۶۷ به عنوان یک هواپیمای باربری در نظر گرفته شده بود و به عنوان جایگزینی برای هواپیمای آنتونوف ۱۲ محسوب می شود.این هواپیما اصلا به منظور انتقال ماشین آلات سنگین به دورترین و فقیر ترین مناطق روسیه طراحی شده بود.گونه های نظامی آن نیز به طور وسیع در آسیا اروپا و آفریقا استفاده میشود.از بدو ورود به خدمت تاکنون ایلوشین ۷۶ به عنوان نقطه ی عطفی در زمینه ی باربری هوایی و حمل بارهای حجیم و سنگین شناخته میشود.همچنین این هواپیما در مواقع اضطراری توانایی حمل افراد و همچنین کمک رسانی در مواقع حادثه را به سرتاسر نقاط دنیا خصوصا کشورهای در حال توسعه و فقیر که دارای باندهای فرود ناهموار می باشند را داراست.نوع اطفای حریق آن نیز توانایی حمل مقدار زیاد مواد ضد اشتعال و اب را نیز دارست.ازین هواپیما در تمرین های بی جاذبگی Zero G استفاده میشود.
طراحی و توسعه
این هواپیما در سال ۱۹۶۷ توسط ایلوشین به عنوان هواپیمایی که توانایی حمل ۴۰ تن بار در ۵۰۰۰ کیلومتر و کمتر از ۶ ساعت را داشته باشد و بتواند در باندهای نا آماده و تمام شرایط اب و هوایی خصوصا شرایط روسیه و سیبری عملیات داشته باشد معرفی شد.این هواپیما بیشتر جایگزین هواپیمای مستعمل An-12 بود تا هواپیمایی مسافربری;زیرا طرحی که قرار بود این هواپیما به عنوان یک هواپیمای مسافربری دو طبقه با ظرفیت ۲۵۰ نفر تبدیل شود لغو شد.اولین پرواز این هواپیما در ماه مارس ۱۹۷۱ انجام شد.تولید این هواپیما در تاشکند ازبکستان که در ان زمان جزوی از قلمرو شوروی بود آغاز شد و ۸۶۰ فروند از این هواپیما تولید شد.
ایلوشین Il-76TD شرکت ایرفلوت در فرودگاه زوریخ
در سالهای ۱۹۹۰ نوع مدرنیزه شده ی این هواپیما تحت عنوان Il-76MF/TF با فضای بار بیشتر و اویونیک بهتر طراحی شده بود که به علت مشکلات مالی نیروی هوایی روسیه به تولید انبوه نرسید و فقط پیش نمونه این هواپیما در سال ۱۹۹۵ پرواز کرد.عاقبت در سال ۱۹۹۷ به علت رو به زوال گذاشتن کارخانه تولید این هواپیما متوقف شد.بعضی از شرکت های هواپیمایی برای به روز کردن و همسو شدن با استانداردهای آلودگی صوتی اروپا از سال ۲۰۰۴ موتورهای PS-90 را بروی هواپیماهای ایلوشین ۷۶ نصب کردند.این سری به Il-76TD-90VD معروف شده است.در سال ۲۰۰۵ چین ۳۴ فروند هواپیمای Il-76MD و ۴فروند تانکر Il-78 به روسیه سفارش داد.کارخانه تاشکند نیز ۱۶ بدنه ی هواپیما را که ناتمام مانده بودند کامل کرد.
سابقه عملیاتی
اولین هواپیما به سال ۱۹۷۴ به نیروی هوایی شوروی داده شد و تبدیل به ستون فقرات ترابری نیروی هوایی شوروی شد.بین سالهای ۱۹۷۹ تا ۱۹۹۱ شوروی با این هواپیما ۱۴۷۰۰ سورتی پرواز به سمت افغانستان انجام داده بود.۷۸۶۲۰۰ سرباز جابه جا کرد و حدود ۳۱۵۸۰۰ تن بار حمل نمود.میتوان گفت که ایلوشین ۷۶ ۸۹ درصد سربازان شوروی و ۷۴ درصد محموله های هوایی ارتش شوروی را جابه جا کرد.تا سال ۲۰۰۶ نیروی هوایی روسیه حدود ۲۰۰ فروند ازین هواپیما ها را در اختیار دارد که کمتر از نصف آنها مناسب برای پرواز هستند.
محفظه بار یک فروند ایلوشین Il-76MD
اپراتور های غیر نظامی نیز ۱۰۸ فروند ازین تایپ را در روسیه در اختیار دارند.Il-76 به عنوان تانکر سوخت رسان نیز فعالیت میکند و ۵۰ فروند ازین نوع نیز ساخته شده است.همچنین بدنه ی این هواپیما در تولید هواپیمای آواکس Beriev A-50 Mainstay که ۲۵ فروند از این مدل نیز تولید شده بکار رفته است.با این حال هنوز هم این هواپیما پروازهای منظمی به قطب جنوب دارد و اصلی ترین شبیه ساز بی وزنی برای فضانوردان روس نیز همین هواپیما است.Beriev و NPO Almaz برنامه هایی برای تبدیل این هواپیما به عنوان لیزر هوایی را دارند.این هواپیما که به عنوان A-60 شناخته میشود و دو فروند از آن نیز ساخته شده استهنوز هم بسیاری از زوایایش برای همگان روشن نیست و عملا به عنوان طرحی سری به شمار می آید.
هواپیمای آواکس A-50EI نیروی هوایی هند
کودتای مالدیو ۱۹۸۸
عملیات کاکتوس در نوامبر سال ۱۹۸۸ انجام گرفت که طی آن سربازان چتر باز هندی بوسیله ی Il-76MD به سمت جزایر مالدیو برای بر اندازی کودتا چیان فرستاده شدند.
توفان کاترینا
فدراسیون روسیه در راستای کمکهای بشر دوستانه به طوفان زدگان آمریکایی در نیو اورلئان آمریکا دو فروند هواپیمای ایلوشین ۷۶ را برای کمک به آسیب دیدگان اعزام کرد.هند نیز همچنین برای کمک به آسیب دیدگان از هواپیمای ایلوشین ۷۶ استفاده کرد.در اکتبر سال ۲۰۰۹ مقامات روسی به استرالیایی ها پیشنهاد به خدمت گیری هواپیماهای آتشنشان ایلوشین ۷۶ را جهت مبارزه با آتش سوزی جنگلها که به شنبه سیاه معروف بود را مطرح کردند.اما کمیته ی حفاظت منابع طبیعی سلطنتی استرالیا این پیشنهاد را نپذیرفت.
پیش نمونه ها
Izdeliye-176
Izdeliye-576
Izdeliye-676
Izdeliye-776 به عنوان مسافت سنجی و ارتباطات برای استفاده در بقیه پیش نمونه ها
(IZdeliye-976 (SKIP ردیابی موشک ها و فواصل.بیشتر برای آزمایشات موشک KH-55 ساخته شد.
Izdeliye-1076 عملیات ویژه
Izdeliye-1176 جاسوسی الکترونیک
Il-76TD-90 / Il-76MD-90 با موتورهای PS-90
Il-76 firebomber آتشنشان که میتواند کپسول های انفجاری حاوی مواد ضد اشتعال را حمل نماید.
Il-76PSD جستجو و نجات
Il-96 مدل با قابلیت تبدیل سریع(این فقط طرح بود و ارتباطی با Il-96 مسافری ندارد)
Il-150 این مدل همان A-50 بود که از موتورهای PS-90 استفاده میکرد.
Beriev A-60 لیزر هوایی
گونه های نظامی
Il-76-Tu160 tailplane transporter مربوط به برنامه های طراحی Tu-160
Il-76D به همراه یک قبضه توپ ضد هوایی در عقب هواپیما
Il-76K / Il-76MDK/Il-76MDK-II نمونه ی تمرینی برای شرایط بی وزنی
Il-76LL تست موتور
Il-76M حمل و نقل نظامی
Il-76MD حمل و نقل نظامی با برد بیشتر
Il-76MD Skal’pel-MT بیمارستان سیار
Il-76MD-90 با موتورهای PS-90
Il-76MF با بدنه ی کشیده تر(حدود ۶٫۶متر)با موتورهای PS-90 بیشترین وزن تیک آف ۲۱۰ تن و حمل بار ۶۰ تن.به تولید نرسید.
Il-76PP جنگ الکترونیک
Il-76MD PS گشت دریایی و جستجو و نجات
Il-76T/Il-76TD به عنوان هواپیمایی نظامی مطرح بود اما بیشتر کاربرانش غیر نظامی هستند.
Il-78 / Il-78M تانکر سوخترسان
Il-82 هواپیمای پست فرماندهی
Beriev A-50/Beriev A-50M/Beriev A-50I/Beriev A-50E هواپیمای هشدار زود هنگام هوابرد
ایلوشین 76 در عملیات ترابری نظامی ارتش سرخ نقش برجسته ای ایفا می کرد
گونه های غیر نظامی
Il-76MGA مدل تجاری باری
Il-76MD to Il-76TD در این مدل تمامی وسایل نظامی برداشته شده است.
Il-76P / Il-76TP / Il-76TDP / Il-76MDP هواپیمای آتش نشان.۱٫۵ تا ۲ ساعت طول میکشد تا کیت تانکر به آن نصب گردد.قادر به حمل ۴۹۰۰۰ لیتر آب است که ۳٫۵ برابر هرکولس سی-۱۳۰ است.
Il-76T گونه باربری غیر نظامی.ملقب به Candid A
نمونه های خارجی
Il-76 Phalcon برای نیروی هوایی هند است که مجهز به رادار اسرائیلی Phalcon است.
Il-76MD tanker برای نیروی هوایی عراق که قابلیت سوخت رسانی هوا به هوا دارد.
KJ-2000 نمونه چینی A-50 است و هم اکنون در خدمت نیروی هوایی خلق چین است.به رادار آرایه فازی فعال AESA که توسط چین تولید شده مجهز شده است.
یک فروند ایلوشین 76 نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
ایلوشین 76 در ایران
گونه های تجاری و ترابری نظامی ایلوشین 76 در ایران در خدمتند. کاربران این هواپیما در ایران عبارتند از:
نیروی هوایی ارتش: 15 فروند Il-76s
نیروی هوایی سپاه پاسداران: تعداد نامعلوم Il-76s و Il-76D
اطلس ایر: دست کم 8 فروند Il-76TD
چابهار ایر: دست کم 2 فروند Il-76TD
ماهان ایر: تعداد نامعلوم Il-76
پیام ایر: 2 فروند Il-76TD
قشم ایر: 2 فروند Il-76TD
یاس ایر: 2 فروند Il-76TD
سفیران ایرلاین: قبلا سابقه استفاده از این نوع هواپیما را داشته است
یک فروند واترتانکر IL-76D سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
آواکسهای ایلوشین ایرانی
در جریان جنگ اول خلیج فارس، دو فروند هواپیمای ایلوشین 76 آواکس عراقی به نامهای بغداد 1 و عدنان 1 به همراه گروهی از دیگر هواپیماهای عراقی به ایران پناهنده شدند. این دو هواپیمای آواکس IL-76MD با توجه به ماهیت اصلی خود در ابتدا نقش یک هواپیمای ترابری نظامی را در عراق بر عهده داشتند. در سال 1980 و بنابر درخواست نیروی هوایی عراق شرکت فرانسوی Thomson-CSF اقدام به نصب تجهیزات هشدار زود هنگام هوابرد (Airborne Warning and Control System) بر روی آنها کرد.
آواکس ایرانی سیمرغ
عدنان 1 در آن زمان با استفاده از رادار خارجی خود توانایی پوشش حداکثر 1000 کیلومتر را دارا بود و بغداد 1 نیز با استفاده از رادار داخلی خود حداکثر شعاع 350 کیلومتر را پوشش می داد.
هواپیمای عدنان 1 در سال 1387 پس از سرویس و اورهال با نام سیمرغ به ناوگان نیروی هوایی پیوست و در سی و یکم شهریور 1388 در یک سانحه هوایی سقوط کرد. بغداد 1 نیز ظاهرا به دلیل مشکلات اساسی، ارزش عملیاتی شدن نداشته و عملا بازنشسته محسوب می شود.
مشخصات کلی هواپیمای ایلوشین 76
کشور سازنده : اتحاد جماهیر شوروی
سال ورود به خدمت : ۱۹۷۴
خدمه : ۷ نفر
طول : ۴۶٫۵۹ متر
فاصله نوک دو بال : ۵۰٫۵ متر
ارتفاع : ۱۴٫۷۶ متر
وزن : ۷۵ تن
وزن با حداکثر بارگذاری : ۱۹۰ تن
پیشرانه : ۴ عدد موتور جت توربوفن مدل Soloviev D-30KP با حداکثر توان ۴۷۲ کیلو نیوتون
حداکثر سرعت : ۸۵۰ کیلومتر در ساعت
برد (با حمل ۲۰ تن بار) : ۷۳۰۰ کیلومتر
برد (با حداکثر بارگذاری) : ۳۶۵۰ کیلومتر
حداکثر بارگذاری: ۵۰ تن
_______________________________________________________________
منابع:
arteshi.com