جنگنده نشر، کرکس اسرائیلی

هنگامی که به تاریخ جنگهای اعراب و اسرائیل  می نگرید، به اسم جنگنده ناآشنایی موسوم به «نشر» بر می خورید. تولید این جنگنده در سالهایی که اسرائیل با دولتهای عربی، دست و پنجه نرم می کرد و دچار مشکلات فراوانی برای تهیه ادوات و هواپیماهای نظامی مورد نیاز خود بود، بسیار قابل توجه است. این راهی بود که اسرائیل پیمود تا بخشی از هواپیماهای نظامی مورد نیاز خود را بتواند در داخل تولید کند.

نشر (به انگلیسی Nesher) که در زبان عبری به معنای کرکس است، اولین جنگنده ای بود که در اسرائیل تولید شد و با تولید بسیار موفق این جنگنده،‌ راه برای ساخت جنگنده های پیشرفته تر «کفیر» و «لاوی» هموار گشت.
در آن زمان، نیروی هوایی اسرائیل (IAF) ملاحظه کرد که این جنگنده، به طور موقت، توان نیروی هوایی را به میزان قابل ملاحظه ای بالا می برد. در واقع تولید و ورود به خدمت این جنگنده، یک دوره میانی قبل از در سرویس قرار گرفتن جنگنده های پیشرفته تر نظیر «لاوی» بود. تجربیات حاصل از تولید و استفاده از «نشر» راهگشای خوبی برای پیشرفت صنایع هواپیماسازی اسرائیل گشت.

نشر از نمای روبرو

 در آن زمان، قرار بود با ورود به خدمت جنگنده های بهتر، هواپیماهای نشر بازنشسته شوند. نشر 10 سال در نیروی هوایی اسرائیل با موفقیت تمام، انجام وظیفه کرد تا به نقطه اوج خود– یعنی نبرد یام کیپور (1973) – رسید و در آن جنگ بود که پیروزیهای فراوانی در نبردهای هوایی و حمله به اهداف زمینی اعراب، کسب کرد.

تاریخچه عملیات جنگی

اولین جنگنده‌ نشر که رسما به اولین اسکادران عملیاتی نیروی هوایی تحویل شد به تاریخ می 1971 (اردیبهشت 1350) در پایگاه هوایی Hatzor فرود آمد و توسط خلبان باسابقه نیروی هوایی – دنی شاپیرا – مورد آزمایش قرار گرفت. به دلیل درگیری اعراب و اسرائیل، دولت فرانسه از تحویل مابقی میراژ3 های خریداری شده خودداری کرده بود، از این رو در طول ماههای بعد و با موفق بودن طراحی این جنگنده، تعداد دیگری از این جنگنده به اسکادرانهای ناقص میراژ3 اضافه شدند تا اسکادرانهای میراژ3، توان عملیاتی خود را بازیابند.

بسیاری به دلیل شباهت بسیار زیاد این جنگنده با میراژ۳، بر این عقیده هستند که این جنگنده، کپی ای از میراژ۳ فرانسوی است. هنگامی که تعداد قابل ملاحظه ای از نشرها در IAI (کارخانجات هواپیماسازی اسرائیل) تولید شد، دو اسکادران، منحصرا (بدون میراژ3) از نشرها، تشکیل یافت. اولین اسکادران در پایگاه هوایی Etzion به تاریخ سپتامبر 1972 و دیگری به تاریخ مارس 1973 در پایگاه هوایی Hatzor استقرار یافتند.
با شروع جنگ یام کیپور به تاریخ اکتبر 1973، نیروی هوایی اسرائیل، 40 فروند نشر در سه اسکادران (یک اسکادران اولیه و دو اسکادران جدید) در خدمت داشت.

یک فروند نشر بر فراز بلندیهای جولان

اگرچه نشر در اصل برای حملات علیه اهداف زمینی طراحی شده بود، ولی در ضمن جنگ، برای نبردهای هوایی نیز از آن استفاده شد. در آن زمان فرمانده نیروی هوایی، تصمیم گرفت تا از جنگنده های F-4D (فانتوم) و «اسکای هاوک»  بر علیه اهداف زمینی استفاده کند و از جنگنده های میراژ3 و نشر برای نبرد با هواپیماهای دشمن و ایجاد برتری هوایی در مناطق درگیری، بهره ببرد.

نبرد یام کیپور (1973)

در طول نبرد یام کیپور، نشرها به خوبی از عهده وظایف خود برآمدند،‌ تعدادی زیادی از میگها و سوخوهای اعراب را به راحتی ساقط کردند و نشان دادند که جنگنده ای بسیار خوب و  نسبت به میگهای21 مانورپذیرتر هستند، ضمن اینکه از نظر کیفیت قطعات تولیدی نیز در سطح بسیار مناسبی بودند.
مطابق آماری که بلافاصله پس از اتمام جنگ انتشار یافت، نشرها در 117 نبرد هوایی در جنگ یام کیپور شرکت جسته بودند که شامل 65 نبرد هوایی در سوریه و 52 نبرد در مصر بود. 227 هواپیمای دشمن در این نبردهای هوایی ساقط شده بودند که در مقابل تنها 6 فروند جنگندهء ‌نشر سرنگون شده بود که این 6 جنگنده نشر نیز در ماموریت شناسایی بودند و توسط پدافند زمینی مورد هدف قرار گرفته بودند.
در این میان، اسکادران نشر متعلق به پایگاه هوایی Etzion سرآمد بقیه بود و 42 هواپیمای اعراب را ساقط کرده بود و تنها یک فروند هواپیمای نشر از دست داده بود.

جنگنده  Dagger B که یک گونه صادراتی از نشر بود

نشرها در عملیات شناسایی – ضربتی چندان موفق نبودند. آنها فقط در چند ماموریت زمینی شرکت داشتند: حمله به اهدافی در بلندیهای جولان و نقاطی در نوار غزه. عملیات در آن مناطق، بسیار سنگین و فشرده بود و هر خلبان نیروی هوایی، می بایست در طول هر روز، چندین عملیات جنگی را انجام می داد.

 نبرد یام کیپور، ثابت نمود که تقویت نیروی هوایی با جنگنده های نشر، چقدر موثر بوده است و مقامات وزارت دفاع را بسیار متقاعد کرد که به تولید و توسعه این جنگنده در IAI (صنایع هواپیماسازی اسرائیل) ادامه دهند.
با ورود جنگنده های «کفیر» به خدمت، به تدریج از نقش عملیاتی نشرها کاسته شد. سپس در اواخر سال 1976، همه ‌جنگنده های نشر در قالب دو اسکادران ادغام شدند و به پایگاه هوایی Eitam (جنوب صحرای سینا) انتقال یافتند.
در اواخر دهه 1970، با تولید انبوه جنگنده «کفیر»، هواپیماهای نشر و میراژ3 با کفیر جایگزین شدند.

جنگنده Dagger نیروی هوایی آرژانتین (جولای 1981)

«کفیر»  از نشر بسیار پیشرفته تر دارای عملکردی بهتر و سیستمهایی  بسیار پیچیده تر و کارآمدتر از نشر بود و با وجود کفیر سرمایه گذاری در جهت ارتقاء سیستمهای نشر، معقول و اقتصادی به نظر نمی رسید.
در سال 1981، کفیر به طور کامل، جای نشر را در نیروی هوایی گرفت و جنگنده های نشر جهت فروش به دیگر کشورها، مورد نوسازی و تعمیرات اساسی قرار گرفتند.
نشرها به کشور آرژانتین فروخته شدند که در آنجا با نامگذاری مجدد، به نام Dagger (به معنای خنجر) شناخته شدند و در چند عملیات موفق علیه انگلستان در جنگ فالکلند (1982) شرکت جستند.

مشخصات فنی جنگنده نشر

ماموریت اولیه: جنگنده تک سرنشینه چندماموریته
سازنده: اسرائیل

تاریخچه خدمتی
نخستین پرواز: 1971
ورود به خدمت: 1972
بازنشستگی: 1977 در اسرائیل و 2012 در آرژانتین

ابعاد
طول: 15.55 متر
فاصلهء دو سر بالها: 8.22 متر
ارتفاع: 4.25 متر

مقدورات
حداکثر سرعت: 2.1 ماخ = 2400 کیلومتر بر ساعت
سقف پرواز خدمتی: 17000 متر
برد: 1300 کیلومتر

وزن
وزن خالی: 6600 کیلوگرم
حداکثر وزن قابل بار گذاری شده: 13500 کیلوگرم

پیشرانه
موتور Atar 09 ساخت اسنکما (فرانسه) با کشش 4280 کیلوگرم

تعداد ساخته شده: 61 فروند

در همین رابطه بخوانید:جنگنده های ساخت اسرائیل

________________________________________________________________

منابع:

newcoy.persianblog.ir

military.blogfa.com

centralclubs.com