آشنایی با زندگی نامه و خدمات سرتیپ خلبان مهدی دادپی

___________________________________________________________________

>>> تذکر:این مقاله توسط وبلاگ هوانورد (newcoy.persianblog.ir) گردآوری و تنظیم شده و هرگونه بازنشر آن مشروط به ذکر نام و لینک "وبلاگ هوانورد" می باشد.

 ___________________________________________________________________

امیر خلبان دادپی، یک فرمانده واقعی

تیمسار سرتیپ خلبان مهدی دادپی (۲ اردیبهشت ۱۳۱۹- ۲مرداد ۱۳۸۸) دارنده نشان رشادت فتح، ازفرماندهان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در جنگ ایران و عراق و از مدیران خطوط هواپیمایی ایران در دهه هفتاد و هشتاد هجری شمسی بود. او همچنین از اولین خلبانان مافوق صوت ایران و از اولین خلبانان و هنرآموزگاران هواپیمای جنگده اف ۴ بود که در دهه پنجاه هجری شمسی شاگردان بسیاری را در نیروی هوایی تربیت کرد.

با آغاز جنگ تحمیلی به عنوان یکی از فرماندهان و طراحان عملیاتی نیروی هوایی ایران در هدایت وبرنامه ریزی عملیات‌های این نیرو، کمان ۹۹، مروارید و پشتیبانی هوایی منطقه جنوب، شرکت فعال داشت. آخرین سمت او در نیروی هوایی فرماندهی منطقه اول هوایی مهرآباد بود که تا زمان بازنشستگی در ۱۳۷۱ در این سمت به انجام وظیفه مشغول بود.

بعد از بازنشستگی از نیروی هوایی به کار در خطوط هواپیمایی روی آورد و به عنوان مدیر عامل شرکت‌های کیش ایر، فراز قشم، کاسپین، موسس و رئیس هیات مدیره هواپیمایی آریا انجام وظیفه کرد. او همچنین موسسه علمی فرهنگی ابوفاضل (وقف عام) مدرسه خلبانی آرتا کیش و دانشگاه جامع علمی کاربردی صنعت هوانوردی را بنیان‌گذاری نمود. او در مردادماه سال ۱۳۸۸ در یک سانحه هوایی در فرودگاه مشهد جان باخت.

کودکی و نوجوانی

مهدی دادپی در دوم اردیبهشت ماه ۱۳۱۹ در محله درخونگاه تهران در یکی از خانواده‌های قدیمی بازار تهران بدنیا آمد. مادرش بانو عالم تاج لطیفی زنی فرهیخته و آموزگار وپدرش رضا دادپی کارمند وزارت دارایی بود که بعد از تولد فرزندش مدتی هم در شهرستان خاش مامور این وزارتخانه شد. مهدی دادپی دوران کودکی را در تهران سپری کرد. مرگ مادرش در آذرماه ۱۳۳۲ ضربه سنگینی به او بود که موجب شد تا برای مدتی ترک تحصیل کند و به کار مشغول گردد.

پیوستن به ارتش

با رسیدن به سن نظام وظیفه، با طی دوره‌ی آموزشگاه گروهبانی کادر ثابت پیاده در سال ۱۳۳٨جمعی واحد تازه تاسیس چتربازان ارتش شاهنشاهی تحت فرماندهی سرهنگ تراب ترکی در باغشاه شد. در این سال با مطالعه در مدرسه شبانه و گذراندن امتحانات متفرقه در حوزه شهرستان تهران دوره آموزش متوسطه را به پایان رساند.

بعد ازدریافت مدرک دیپلم وارد دانشکده افسری شد و به نیروی هوایی پیوست. بعد از طی آموزش‌های مقدماتی در مرکز آموزش‌های نیروی هوایی تحت فرماندهی تیمسار کمپانی برای ادامه تحصیل در رشته خلبانی عازم کشور آمریکا شد. او دوره زبان انگلیسی را درپایگاه هوایی لک لند در ایالت تگزاس آمریکا و دوره آموزش خلبانی را با هواپیمای مافوق صوت تی-۳۸ در پایگاه هوایی لافلین تگزاس گذراند. او بعد از اتمام دوره آموزشی به ایران بازگشت و دوره آموزشی هواپیمای F-۵تایگر را در ایران گذراند.

سال‌های ابتدایی خدمت در نیروی هوایی

ستوان دوم مهدی دادپی بعداز طی دوره خلبانی جنگنده شکاری اف‏ - ۵ تایگرجمعی پایگاه سوم شکاری همدان (نوژه) شد. او بعد از گذراندن دوره آموزشی خلبانی جنگنده شکاری بمب افکن اف - ۴ فانتوم به درجه ستوان یکمی نایل شد و به عنوان هنرآموزگار و استاد پرواز این هواپیما به پایگاه یکم شکاری مهرآباد منتقل شد. او در این پایگاه بعنوان استاد خلبان مشغول بکار شد و خلبانان شکاری بسیاری را تربیت کرد که در جنگ ایران و عراق شرکت فعال جستند.

بعد از ترفیع به درجه سروانی، سروان مهدی دادپی بعنوان افسر عملیاتی گردان دوازده شکاری تاکتیکی به خدمت ادامه داد وبرای طی دوره‌ی فرماندهی گردان در Squadron Officer School درپایگاه هوایی ماکسول در مونتگمری آلاباما به آمریکا اعزام شدو این دوره را با موفقیت طی کرد.

بعد از مراجعت به کشور او به عنوان فرمانده گردان یازدهم شکاری در منطقه مهرآباد و اولین فرمانده گردان شکاری تاکتیکی نود و یکم یا Sharks مستقر در پایگاه نهم شکاری بندرعباس انجام وظیفه کرد. در سال ۱۳۵۵او با بیش از ۳۷۵۰ ساعت بدون سانحه با هواپیمای اف-۴ فانتوم موفق به دریافت گواهینامه‌ی ایمنی پرواز از شرکت مک دانلدداگلاس و تشویق نامه از معاونت عملیاتی نیروی هوایی شد. بعد از ترفیع به درجه‌ی سرگردی به گروه مدیریت عملیات نیروی هوایی تحت فرماندهی تیمسار سرتیپ زلالی پیوست و تا پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ماه ۱۳۵۷ در این سمت به انجام وظیفه مشغول بود.

خدمت در نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران

در اسفندماه ۱۳۵۷ به دستوررییس وقت ستاد نیروی هوایی سرگرد مهدی دادپی به عنوان فرمانده و سرپرست دانشجویان خلبانی نیروی هوایی ایران عازم شهر سن آنتونیو در تگزاس شد و تا قطع روابط سیاسی دو کشورایران و آمریکا به دنبال بحران گروگان‌گیری در فروردین ماه ۱۳۵۹ و اخراج کارگزاران ودیپلمات‌های ایرانی از آمریکا در این کشور باقی ماند. بعد از قطع رابطه سیاسی ایران و آمریکا به اتفاق دانشجویان خلبانی به ایران بازگشتند. بعد از مراجعت به ایران فرماندهی وقت نیروی هوایی سرگرد مهدی دادپی را به فرماندهی پایگاه ششم شکاری بوشهر منصوب کرد و او بلافاصله عازم این شهر شد تا به بی‌نظمی موجود در پایگاه بوشهر خاتمه دهد.

شرکت در جنگ ایران و عراق

به دنبال حمله نیروی هوایی عراق به فرودگاه‌ها ومراکز نظامی کشور در ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹ مهدی دادپی به عنوان فرمانده پایگاه ششم شکاری بوشهر در اجرای عملیات کمان ۹۹ یا حمله ۱۴۰ فروندی و برنامه ریزی و اجرایی عملیات مروارید شرکت داشت. او تا پایان عمر از عملیات مروارید به عنوان یکی ازموفق‌‌ترین عملیات آفندی در جنگ یاد می‌کرد که در آن یگان‌های نیروی دریایی و هوایی ایران با بیرون کشیدن شناورهای نیروی دریایی عراق از پناهگاهشان در بندر بصره این نیرو را منهدم کردند.

با ترفیع به درجه سرهنگ دومی مهدی دادپی تا سال ۱۳۶۰ دربوشهر به انجام وظیفه مشغول بود و در این سال به‌عنوان جانشین معاونت عملیاتی نیروی هوایی منصوب شد. در این سمت در طراحی و هدایت عملیات رزمی نیروی هوایی در منطقه جنوب و در قرارگاه خاتم الانبیاء شرکت فعال داشت.

سمت بعدی او فرماندهی منطقه اول هوایی مهرآباد بود که در این سمت علاوه بر شرکت فعال در طراحی و هدایت عملیات رزمی پروژه‌های رفاهی بسیاری را برای بهبود شرایط زندگی پرسنل نیروی هوایی به بهره برداری رساند. او در سال ۱۳۶۴ برای گذراندن دوره فرماندهی و ستاد از طرف نیروی هوایی به دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش جمهوری اسلامی (دافوس) معرفی شد و بعد از اتمام این دوره مجددا به عنوان فرمانده منطقه اول هوایی مهرآباد منصوب شد.

بازسازی و سازندگی در ایام صلح

با پایان جنگ و پذیرفته شدن قطعنامه ۵۹۸ از سوی ایران مهدی دادپی به درجه سرتیپ دومی ترفیع پیدا کرد و با برنامه ریزی بزرگ‌‌ترین رژه هوایی بعد ازپیروزی انقلاب اسلامی در مهرماه ۱۳۶۷ آن را به اجرا گذاشت.

در سالهای بعد از جنگ به عنوان فرمانده منطقه اول هوایی بر بازسازی و اجرای پروژه‌های سازندگی مختلف درمنطقه مهرآباد و سایر ایستگاه‌ها و مناطق وابسته نظارت داشت که از آن جمله می‌توان به ساخت مساجد مهرآباد و سه راه آذری، مدرسه مسکونی منطقه هاگ، اورهال هواپیمای سی یکصد و سی، بازسازی و اورهال هواپیماهای جنگنده شکاری اف – ۴ و اف – ۵ و پروژه سوخت رسانی هوایی هواپیمای اف –۵ اشاره کرد.

با توجه به ماموریت زمان صلح نیروی هوایی برای مشارکت در سازندگی کشور مهدی دادپی در فعال سازی شرکت هواپیمایی سا‌ها نقش کلیدی ایفا کرد و این شرکت در کنار خطوط هوایی موجود به ارائه خدمات ترابری هوایی مشغول شد. با حمله عراق به کویت و اشغال این کشور از اولین فرماندهان نیروی هوایی بود که پیش بینی کرد نیروی هوایی عراق برای فرار از نیروی هوایی ائتلاف به فضای هوایی ایران پناه خواهد آورد و واحدهای تحت فرمانش را به حالت آماده باش درآورد.

با وقوع زلزله رودبار اولین فرمانده نیروی هوایی بود که برای تخمین زیان رسیده به فرودگاه رشت عازم منطقه شد و از پست فرماندهیش در منطقه مهرآباد فرماندهی هدایت عملیات هوایی کمک رسانی به زلزله زدگان و ارسال کمک‌های خارجی به منطقه را به عهده گرفت. این عملیات از نظر حجم پروازهای انجام شده و ایمنی پروازی جز یکی از موفق‌ترین برنامه‌های کمک رسانی هوایی در مقیاس جهانی‌است که با عملیات کمک رسانی به زلزله زدگان ارمنستان در سال پیش از آن مقایسه می‌شود.

پایان خدمت در نیروی هوایی و فعالیت در خطوط هوایی کشور

در سال ۱۳۷۰ به پاس رشادت‌هایش در دوران دفاع مقدس نشان درجه دوم رشادت فتح به تیسمار دادپی اعطا شد. اودر خردادماه سال ۱۳۷۱ بعد از سی و سه سال خدمت در نیروی هوایی ایران به افتخار بازنشستگی نائل شد.

مهدی دادپی بعد از بازنشستگی مدتی به زراعت روی آورد و در بندرکیاشهر آستانه اشرفیه به باغداری پرداخت. در سال۱۳۷۲ مسئولان منطقه آزاد کیش از او برای اداره شرکت هواپیمایی کیش ایر دعوت به عمل آوردند. کیش ایر از اولین خطوط هوایی نیمه خصوصی ایران بود که در سال ۱۳۶۷ فعالیت خود را آغاز کرده بود ولی به دلیل زیان ده بودن عملیات پروازیش در آستانه تعطیلی قرار داشت. در فاصله سالهای ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۶در سمت مدیر عامل هواپیمایی کیش ایر این شرکت را به یکی از اصلی‌ترین شرکت‌های هوایی کشور تبدیل کرد.

در سال ۱۳۷۶ مدیر عاملی شرکت هواپیمایی تازه تاسیس فراز قشم را عهده دار شد و خطوط هوایی قشم را فعال نمود. در سال ۱۳۷۸ با کناره گیری از این شرکت فعالیت مستقل خود را با تاسیس شرکت هواپیمایی آریا آغاز نمود. در سال ۱۳۸۰مدرسه خلبانی آرتاکیش و دانشگاه جامع علمی کاربردی صنعت هوانوردی را به عنوان دو مرکز تربیت خلبانان و کادر فنی بنیان‌گذاری کرد.

به دنبال موفقیت این مراکز و شرکت هواپیمایی آریا با توجه به باورهای مذهبی و اعتقادات قلبیش ،در سال ۱۳۸۵ با تاسیس موسسه علمی فرهنگی ابوفاضل مجموعه موسسات شرکت هواپیمایی آریا، مدرسه خلبانی آرتاکیش و دانشگاه جامع علمی کاربردی صنعت هوانوردی را به همراه شرکت‌های تابعه، املاک و تجهیزات پروازی وقف نمود تا سود حاصله مطابق اساسنامه موسسه مذکور به مصرف برسد.

ویژگیهای اخلاقی

کاپیتان بهروز مدرسی که مدتی تحت فرماندهی امیر دادپی خدمت کرده است، می نویسد:

تیمسار خلبان " مهدی دادپی " افسر شجاع و خلاقی بود که فرماندهی منطقه هوایی مهرآباد را عهده دار بود . او زحمات فراوانی در اعتلای نیروی هوایی کشید و نام نیکی از خود به جا گذاشت. شاید بی اغراق نباشد تا صادقانه اعتراف نمایم در تمام ایامی که افتخار خدمت و پرواز در نیروی هوایی را داشتم، هرگز فرماندهی لایق، مهربان، پر تلاش و دلسوز همانند او ندیدم.  

یکی از خصوصیات پسندیده او سحر خیزی و حضور در پایگاه قبل از همگان بود . همیشه قبل از هر پروازی جلوی هواپیما حاضر می شد. وی به قدری بی تکبر و به اصطلاح خاکی بود که با وجود سن و سال بالایش برای انجام به موقع پرواز ها اغلب خود به پرسنل زمینی کمک کرده و ژنراتور سنگین را جا به جا می کرد. در عین حال خیلی منضبط و دقیق بود. همیشه همه جا حضور داشت. نظارت و پی گیریهای او باعث اجرای امور به طور دقیق می گردید. پرسنل پایگاه خیلی او را دوست داشتند و از صمیم قلب برایش احترام قائل بودند .

روز واقعه

در تاریخ دوم مردادماه ۱۳۸۸ حدود ساعت ۱۸ و ۱۰ دقیقه بعدازظهر هواپیمای مسافری ایلوشین شرکت هواپیمایی آریا با شماره پرواز ۱۵۲۵ که از تهران عازم مشهد بود هنگام فرود در باند فرودگاه مشهد دچار سانحه شد. هواپیما هنگام فرود در باند فرودگاه منحرف شده و به دیواره برخورد کرد. از جمع ۱۵۳ نفر مسافر هواپیمای سانحه دیده ۳۰ نفر مجروح و ۱۶ نفر کشته شدند. رئیس هیات مدیره شرکت هواپیمایی آریا (امیر سرتیپ خلبان مهدی دادپی) نیز جزو کشته شدگان سانحه هوایی مشهد بود.

در این سانحه هواپیمای ایلیوشین آی‌ال-۶۲ ساخت کشور روسیه که متعلق به شرکتی در قزاقستان و تحت اجاره شرکت هواپیمایی آریاتور بود، در هنگام فرود در فرودگاه هاشمی نژاد مشهد پس از برخورد شدید به زمین، منحرف شد و دماغه هواپیما به بلوک حاشیه باند خورده و موجب آتش‌سوزی و متلاشی شدن کابین هواپیما و ردیف‌های جلوی مسافران شد.

پیکر شادروان امیر خلبان مهدی دادپی روز چهارم مردادماه ۱۳۸۸با احترام نظامی و با مشایعت اعضای خانواده، صد‌ها تن ازدوستان و هم قطارانش درجوار ابن بابویه در شهرری در کنار مادرش به خاک سپرده شد.

___________________________________________________________

گردآوری و تنظیم:وبلاگ هوانورد‌ (کاوه)

منابع:

Oldpilot.ir

newcoy.persianblog.ir

ویکیپدیای فارسی