درجات نظامی در ایران به روایت تصویر

درجات نظامی در نیروهای مسلح ایران

سَرباز: در لغت به معنای کسی است که از جانش در پی آرمانی گذشته باشد. سرباز پایینترین درجه در ارتش و سپاه است که شامل درجات سرباز، سرباز دوم و سرباز یکم است. در ایران تا پیش از دوره رضاشاه به جای سرباز از عنوان تابین استفاده می شد.

سرجوخه: از درجه‌های ارتش است و به فرمانده ۴ یا پنج سرباز گفته می‌شود.درجه سرجوخه بر روی دوش نصب نمی شود. در ارتش ایران بر روی قسمت پایین آستین و در سپاه بر روی بازو قرار می گیرد. اخیراً در ارتش ایران کلیه درجات سربازان و سرجوخگان بر روی بازو نصب می گردد. پیش از دوره رضاشاه به سرجوخه "سرجوقه" می‌گفتند.

گروهبان: نام یکی از درجات نظامی است. در ارتش به کسی گروهبان گفته می‌شود که فرمانده یک گروه باشد. گروه، نام از یکانهای ارتشی است که معمولاً از ۸ تا ۱۲ نفر تشکیل شده است. هر گروه، خود معمولاً از دو جوخه تشکیل می‌شود. درجه گروهبانی شامل سه مرحله گروهبان سوم، گروهبان دوم، گروهبان یکم (سرگروهبان) می باشد. درجه گروهبان در نیروی زمینی برابر با درجه مهناوی در نیروی دریایی است. پیش از دوره رضاشاه به گروهبان، وکیل می‌گفتند.

اُستُوار: درجه ایست در ارتش ایران میان گروهبان و ستوان. درجه استوار دو مرحله دارد: استوار دوم و استوار یکم. پیش از دوره رضاشاه به استوار، معین نایب می‌گفتند.

سُتوان: واژه ستوان یا استوان در فارسی به معنی محکم و قابل اعتماد و موثق است. ستوان نخستین درجه از درجه‌های افسری است. در ارتش و سپاه به کسی ستوان گفته می‌شود که فرمانده یک دسته باشد. دسته از یکانهای ارتشی و سپاهی است که معمولاً از ۳۰ تا ۴۰ نفر تشکیل شده است. درجه ستوانی خود شامل درجات ستوان سوم، ستوان دوم و ستوان یکم است. پیش از دوره رضاشاه به ستوان، نایب می‌گفتند.

سَروان: فرمانده یک گروهان ارتش یا سپاه است. گروهان یکی از یکانهای ارتشی و سپاهی است که معمولاً از ۱۰۰ تا ۴۰۰ سرباز تشکیل شده است. درجه سروانی یکی از درجات ارتش و سپاه است. سروان درجه بالاتر از ستوان و پایینتر از سرگرد است. در ایران پیش از دوره رضاشاه به سروان، سلطان می‌گفتند.

سَرگُرد: معنای واژه سرگرد "فرمانده دلاوران" است. گُـرد در پارسی معنای پهلوان و دلیر و جنگاور را می‌‌رساند. سرگرد از درجه‌های نظامی سپاه و ارتش و فرمانده یک گردان است که ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ سرباز دارد. سرگرد درجه بالاتر از سروان و پایینتر از سرهنگ است. درجه معادل با سرگرد در نیروی دریایی، درجه ناخدا سوم است. پیش از دوره رضاشاه به سرگرد، یاور می‌گفتند.

سَرهَنگ: درجه ای در ارتش و سپاه که بالاتر از سرگرد و پایینتر از سرتیپ است که خود شامل دو درجه سرهنگ دوم و سرهنگ می باشد. در نیروی دریایی، ناخدا دوم و ناخدا به ترتیب معادل سرهنگ دوم و سرهنگ است.

سرتیپ: مقامی در ارتش و سپاه که بالاتر از سرهنگ و پایینتر از سرلشکر است. این مقام خود شامل دو درجه سرتیپ دوم و سرتیپ است. این مقام معادل درجه دریادار در نیروی دریایی است.

سرلشکر: درجه نظامی در ارتش و سپاه که بالاتر از سرتیپ و پایینتر از سپهبد است. درجه معادل سرلشکر در نیروی دریایی، دریابان می باشد. پیش از دوره رضاشاه به سرلشکر، امیرلشکر می‌گفتند.

سپهبد: نام یکی از درجات ارتشی است. سپهبد فرمانده یک سپاه از ارتش است. سپاه یکی از یکانهای نظامی است که معمولاً از بیش از ۳۰.۰۰۰ سرباز یعنی دو لشکر، تشکیل شده است. درجه معادل سپهبد در نیروی دریایی، دریاسالار است.

اَرتِشبُد: این درجه بالاتر از سپهبد و بالاترین درجه ارتشی است که آن را گاهی با ردهٔ فیلدمارشال یکی دانسته‌اند. درجه معادل سپهبد در نیروی دریایی، دریابد است.

بزرگ‌ارتشتاران: عنوانی رسمی و نظامی است که در دوره پهلوی برای مقام فرماندهی سه نیروی مسلح کشور ایران به کار می‌رفت. فرمانده کل این سه نیرو در آن دوره محمدرضاشاه پهلوی بود. این عنوان پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران به «فرمانده کل قوا» تغییر یافت.

درجات نظامی ایران به روایت تصویر

1- درجات نظامی در ارتش جمهوری اسلامی ایران (آجا)

2- درجات نظامی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

3- درجات نظامی در نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا)

توضیحات:

* در نیروهای مسلح هر کس با توجه به درجه خود دارای یکی از القاب نظامی است. شرح این القاب در ارتش به این صورت است که:
برای پرسنل تحت آموزش سرباز
و برای درجه داران لقب سرکار به کار می‌رود.
برای پرسنل افسر، از ستوان سوم تا سرهنگ، لقب جناب استفاده می‌شود.
برای پرسنل با درجه‌های بالاتر از سرهنگ از لقب امیر (مختص بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ایران) و یا تیمسار استفاده می‌شود.

* سرکار در ارتش جمهوری اسلامی ایران اولین لقب نظامی و خطابه جمعی پرسنل نظامی کادر و سربازان است. این لقب شامل درجه دارانی است که درجه آنها معمولاً روی بازو نصب می‌گردد که شامل درجات سرباز سوم، سرباز دوم، سرباز یکم، سرجوخه، گروهبان سوم، گروهبان دوم، گروهبان یکم، استوار دوم و استوار یکم می‌شود.

* سردار لقبی است که در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به دارندگان درجه نظامی بالاتر از سرهنگ که دوره دافوس (دانشگاه فرماندهی و ستاد) را گذرانده باشند، اعطاء می‌شود. معادل این لقب در ارتش جمهوری اسلامی ایران امیر و در زمان پیش از انقلاب و اوایل انقلاب، تیمسار بوده است.

* امیر آخرین لقب نظامی در ارتش جمهوری اسلامی ایران است که به نظامیان دارای درجات نظامی بالاتر از سرهنگ که دوره دافوس (دانشگاه فرماندهی و ستاد) را گذرانده باشند، بعد از لقب جناب اعطاء می شود. این لقب شامل دارندگان درجات سرتیپ دوم، سرتیپ یکم، سرلشکر، سپهبد و ارتشبد می شود.

* به غیر از نیروی دریایی که درجات خاص خود را دارد، درجات مود استفاده در ارتش با تغییرات ناچیز بـرای سایر نــیروهای مسلح نیز به کار می رود. این درجات عیناً برای ناجـا و با کمی انحنا در پیـکانهای درجـات گروهبانی و استواری ( تغییر به نیمدایره) برای سپاه پاسداران استفاده می شـود.

* در حال حاضر در هیچکدام از سیستمهای نظامی ایران، ارتشبد و سپهبد وجود ندارد.

* ارتقای درجات در شرایط عادی هر چهار سال یـکبـار صـورت می گیـرد . سـیستم ارتقا تـا درجـه سرهــنگ تـمامی ادامه می یابد و برای ارتقا به درجه سرتـیـپ دومـی و بـه بـالـا حــکم مـخـصوصی با تـوجه به سوابـق از طرف ستـاد مشترک صادر و با امضای مستقیم رهبری تنفیذ می شود.

____________________________________________________________

گردآوری و تنظیم:newcoy.persianblog.ir (کاوه)